6 symptomen van ijzertekort en hoe jij er vanaf komt

‘S ochtends wakker worden en je mooie lokken zien liggen op je kussen alsof je een eend bent die geplukt is. Je staat op en je ziet meer sterretjes dan een heldere nachthemel in Bali. Vervolgens kijk je in de spiegel en je ziet er weer uit als een spook.

Niet echt een goede opstart van je ochtend. Grote kans dat je rondloopt met een ijzertekort! En dit zijn alleen nog maar de symptomen die je van buiten ziet.

Ijzertekort is namelijk veel meer dan alleen je mooie blonde lokken verliezen. Je bent niet de enige, want wereldwijd lopen er maar liefst 1,2 miljoen (!) mensen rond die een tekort hebben aan dit mineraal. Hoog tijd om dit te veranderen.

Maar first things first. Want laten we eerlijk zijn, geen van de bovengenoemde symptomen zijn een pluspunt om op Tinder te vermelden.

• Hoe, wat en waarom ijzer?
  1. Een kussen vol haren en een bleke huid
  2. Doornroosje door ijzertekort
  3. Hoofdpijn door ijzertekort
  4. Ademhaling en conditie
  5. Psychische aandoening en ijzertekort
  6. Irritante rusteloze benen
• Waar moet je op letten om ijzertekort te voorkomen?
• Hoeveel ijzer heb je dan nodig?

Hoe, wat en waarom ijzer?

Laten we eerst de bron bekijken. Wat is het en wat doet dat mineraal eigenlijk in ons lichaam?

Ijzer is een mineraal dat voorkomt in onze voeding op twee manieren, namelijk:

• heemijzer: deze vorm komt van dierlijke producten, denk bijvoorbeeld aan een stuk vlees en zelfs oesters
• non-heemijzer: deze vorm komt van planten, zoals linzen, volkoren producten, noten, sojabonen en groene bladgroenten zoals de spinazie van Popeye (zie volledige lijst onderaan artikel)

Minder goed nieuws voor de vegetariërs onder ons, non-heemijzer wordt minder goed opgenomen uit onze voeding dan heem-ijzer. Dit ligt aan de simpele reden hoe goed het ijzer op te lossen is in de dunne darm.

Gelukkig heeft ons lichaam een slim systeem bedacht om een ijzertekort te voorkomen, en ja, dit geldt ook voor de vegetariërs. Als ze namelijk merkt dat er te weinig ijzer in het lichaam aanwezig is, zal ze meer ijzer opnemen uit voeding. Is er een te veel aan dit mineraal? Dan neemt ze juist minder ijzer op uit voeding.

Ze heeft dus een eigen inwendig rekenmachientje om te berekenen wanneer ze meer of minder ijzer moet pakken uit de voeding die jij eet. Denk maar aan jezelf als je in de supermarkt loopt. Je hebt thuis nog een voorraad aan volkoren rijst, dus neem je geen nieuwe lading mee. Was de voorraadkast thuis leeggesnaaid, dan zou je waarschijnlijk een pak meenemen, of misschien wel twee voor de zekerheid.

Goed, we weten nu hoe ijzer in elkaar zit, maar waarvoor hebben we het nodig? Ijzer is een bestanddeel in ons bloed, en zorgt er eigenlijk voor dat het die mooie rode kleur heeft.

Net als een cake een aantal ingrediënten heeft, heeft ons bloed als een van de ingrediënten de rode bloedcellen. In deze rode bloedcellen zit een eiwit, die we hemoglobine noemen. Maar wat heeft dit te maken met ijzer?

Denk maar aan de cake van daarnet, die kan je niet bakken zonder dat je er alle ingrediënten aan toevoegt, tenzij je wilt gaan voor een uitgezakte flubber cake. Hetzelfde geldt voor hemoglobine, zonder ijzer is het onmogelijk om het aan te maken in je lichaam.

Hemoglobine is dus een eiwit. Hij vindt het fijn om zich aan zuurstof en koolstofdioxyde “vast te houden”. Dit komt goed uit voor ons, want als wij ademen, willen wij dat onze zuurstof naar onze hardwerkende organen wordt vervoerd, en de gebruikte koolstofdioxide weer wordt weggehaald.

Stel bijvoorbeeld, je hebt een super mooie nieuwe bank besteld, het bedrijf (ijzer) zal de nieuwe bank bezorgen door met een leverancier (hemoglobine) samen te werken. De pakketbezorger komt de nieuwe bank (zuurstof) brengen en haalt je oude gebruikte bank (koolstofdioxide) weer op. Zonder ijzer zou de bank dus niet eens leverbaar zijn! Je snapt dus hoe cruciaal ijzer is voor het proces om zuurstof te leveren aan ons lichaam.

En dat is nog niet alles. We hebben ijzer ook nog eens nodig als een soort schild van ons afweersysteem om ons gezond te houden.

Ook is ijzer een belangrijke teamspeler voor verschillende functies in je lichaam. Zoals je spiermetabolisme, het opbouwen van je bindweefsel, neurologische ontwikkeling, de cellulaire werking en de synthese van hormonen. Nu we dit verhaaltje snappen, kunnen we de redenen bekijken waarom we er zoveel last van kunnen hebben als we een ijzertekort hebben.

1. Een kussen vol haren en een bleke huid

Als je haar maar goed zit toch? En het liefst een mooie volle bos. Dus baal jij als een stekker als je kussen weer bezaaid ligt met haren als je opstaat.

Ook hier weer, door te weinig ijzer is er te weinig hemoglobine in je lichaam aanwezig, en daardoor te weinig zuurstof. Deze zuurstof die vervoerd wordt door hemoglobine is nou precies wat je haren en huid zo hard nodig hebben. Die zuurstof laat je haren groeien, repareren ze en stimuleren ze.

Als je een plant te weinig water geeft droogt deze ook uit. Zuurstof is als water voor je huid- en haarcellen, waardoor ze zwak en droog worden als er een tekort is. Vooral voor vrouwen kan dit een vaker voorkomend symptoom zijn.

Een snelle test om te checken of je een eventueel ijzertekort hebt, is door je ooglid naar beneden te trekken. Als je slijmvlies lichtrood is, kan het zijn dat je een ijzertekort hebt. Is het mooi rood? Dan zit je goed.

Dus misschien ben je niet de grootste fan van linzen of spinazie, je doet er je haren en huid een groot plezier mee.

2. Doornroosje door ijzertekort

Iedereen is wel eens moe als de wekker gaat om 7 uur en we draaien het liefst nog even om. De ene nacht is de andere niet en je kan soms een diepere slaap hebben gehad. Misschien voel je je de laatste tijd slap en futloos en heb je daardoor geen motivatie of zin om ook maar iets te doen, alleen maar onder een deken weg te kruipen met een grote kop thee.

Vermoeidheid en moeheid kan verschillende oorzaken hebben, van een verkeerd matras tot te veel op je scherm te kijken voor je gaat slapen. Zelfs een “verkeerd” eetpatroon kan ervoor zorgen dat je slaap minder diep is dan zou moeten. Een andere reden voor vermoeidheid of moeheid kan zijn dat je een ijzertekort hebt.

Heb je het verhaal van de nieuwe bank en de leverancier nog in je achterhoofd? Dit is namelijk precies de reden waarom jij moe kan zijn. Doordat er te weinig ijzer beschikbaar is in je lichaam, wordt er te weinig hemoglobine aangemaakt, waardoor je bloed dus minder goed zuurstof kan vervoeren. Hierdoor komt er dus ook minder zuurstof terecht bij je spieren en organen, en zo ontstaat er een energietekort.

Daarbovenop moet je hart ook nog eens harder werken om de zuurstof die je hebt te vervoeren, waardoor je dus nog meer moe bent. Een soort domino effect, oftewel, bloedarmoede.

Bloedarmoede hoeft niet perse te komen door een ijzertekort, het kan ook liggen aan te weinig foliumzuur of vitamine B12. Dit zijn naast ijzer de twee andere bouwstoffen die je nodig hebt om rode bloedcellen aan te maken.

Ook hier lopen vegetariërs en veganisten weer een hoger risico op een tekort, omdat vitamine B12 vaak te weinig voorkomt in dit voedingspatroon. Een dubbel tekort dus!

Weet je dus zeker dat je moe bent door een ijzertekort? Dan zou zelfs een winterslaap niet helpen om hiervan af te komen. Het beste is om een goed gebalanceerd eetpatroon aan te houden met voldoende vitamine en mineralen.

Het grootste deel van de mensen krijgt genoeg binnen met normale voeding. Bekijk hiervoor de tabel (1) of stuur mij een bericht via de contactpagina.

Kom je alsnog echt niet aan de aanbevolen ijzerinname? Dan kan je altijd nog ijzersupplementen nemen. Kijk altijd op het etiket naar de juiste hoeveelheden en uit wat voor soort ijzer het supplement bestaat. Let er wel op dat je niet zomaar en te veel supplementen neemt om tekorten op te vullen, het is altijd beter om je vitamines en mineralen uit echte voeding te halen.

3. Hoofdpijn door ijzertekort

Je staat niets vermoedend op uit je stoel en je hebt opeens een domper op je hoofd alsof je een te strakke helm op hebt en je ziet niks anders dan zwart voor je ogen. Je bevriest voor 5 seconden voor je je volgende stap kan zetten. Je vriendin kijkt je met een opgetrokken wenkbrauw aan, jij kon toch zo goed tegen alcohol, komt dat wijntje dan zo hard binnen?

Het zou kunnen dat je de ene keer beter tegen een glaasje wijn of pilsje kan, maar als je hier vaker last van hebt op een doodnormale dag, dan kan het zijn dat je een ijzertekort hebt. Meestal verdwijnt dit gevoel na 5 tot 10 seconden, maar het is een teken om toch te checken of je wel genoeg ijzer in je voeding hebt, en zo ja, of je lichaam het wel goed opneemt.

Hoofdpijn bij het opstaan ontstaat doordat de druk op de bloedvaten in je hersenen te groot wordt, waardoor je bloedvaten opzwellen, wat zorgt voor die vervelende druk. Vooral als je ongesteld bent kan je hier sneller last van hebben, omdat je bloed verliest en dus ijzer. Extra redenen dus om jezelf te verwennen met een stuk donkere chocola, want win-win, hier zit per 28 gram al 3.3 mg ijzer in! Tja, als er dan toch een portie ijzer in zit…

4. Ademhaling en conditie

Voelt het alsof je echt nul conditie hebt en je een hele marathon hebt gelopen, terwijl je alleen de trap op bent gegaan? Niet bepaald iets waar je trots op kan zijn als je een slechtere conditie hebt dan je oma van 80. Neem het jezelf niet te erg kwalijk, een ijzertekort kan erop wijzen dat je snel buiten adem bent.

Tijdens inspanning, en dit kan al de trap oplopen zijn, heeft je lichaam zuurstof nodig. Als er te weinig hemoglobine in je bloed zit om zuurstof te vervoeren, gaat je lichaam haar ademhaling versnellen om proberen meer zuurstof binnen te krijgen. Best een slimme tactiek van je lichaam, maar het is minder charmant als je een lange romantische boswandeling maakt op je eerste date.

5. Psychische aandoeningen en ijzertekort

Heb jij een depressie, angststoornis of slaapstoornis? Misschien is het een goed idee om je ijzer te laten checken.

Een recent onderzoek uit Taiwan heeft namelijk een link kunnen ontdekken tussen psychische aandoeningen en een ijzertekort. De kans om een psychische aandoening te krijgen is hoger als je bloedarmoede hebt door een ijzertekort. Ook is er een link tussen slaapstoornissen en een ijzertekort.

Nu is het niet zo dat dit een medicijn of wondermiddel is voor een psychische aandoening, en ook zal het niet voor iedereen gelden. Een psychische aandoening kan verschillende onderliggende oorzaken hebben. Maar misschien kan een ijzertekort in jouw geval hiermee te maken hebben.

6. Irritante rusteloze benen

Lig jij weleens in je bed en geven je benen het gevoel om te gaan rennen, springen of welke vorm van beweging te gaan doen? Of beginnen je benen te irriteren als je rustig op de bank zit waardoor je ze moeilijk stil kan houden?

Misschien denk je dat je te weinig hebt bewogen en je lichaam een signaal afgeeft om te gaan bewegen. Dit kan natuurlijk als je een langere tijd aan je bureau zit. Maar rusteloze benen kunnen ook een teken zijn van ijzertekort. Dit heet ook wel het ‘restless legs syndroom‘.

Hoeveel ijzer heb ik dan nodig?

De aanbevolen hoeveelheid ijzer is niet hetzelfde voor verschillende leeftijdsgroepen, en als een vrouw zwanger of ongesteldheid is, is de ijzerbehoefte nog eens hoger. Dit komt doordat een vrouw tijdens haar ongesteldheid bloed verliest en hierdoor, voor de oplettende lezer, ijzer en dus een ijzertekort.

De aanbevolen hoeveelheden zijn zoals de term het zegt aanbevolen. Elk lichaam is anders, en elk lichaam heeft andere behoeften. Daarom is het altijd belangrijk om naar je lichaam te luisteren. Je lichaam is de meest ingenieuze complexe “machine” die heel goed weet wat ze nodig heeft en ze geeft daarom ook niet voor niets signalen af.

Dus ook al heb je niet de diagnose van een ijzertekort gekregen, het kan zijn dat je lichaam gewoon wat extra nodig heeft. Ook hier weer, vooral als je vegetariër of vegan bent of als je borstvoeding geeft of zwanger bent, een tekort kan snel ontstaan als je niet genoeg ijzer via voeding binnen krijgt.

Maar nogmaals, let op dat je ook geen overschot aan supplementen gaat innemen, de beste tekorten zijn altijd beter om op te lossen met voeding zelf. Een overschot aan ijzer gaat gepaard met verstopping, en kan schadelijk zijn voor je lever, alvleesklier, gewrichten en je hart.

Hopelijk ga je nu wat meer groene groenten toevoegen aan je weekmenu, en anders… hebben we altijd die pure chocolade nog om je ijzertekort aan te vullen.